Cawr i'w Genedl – Cyfrol i Gyfarch yr Athro Hywel Teifi Edwards: Cyfrol i Gyfarch yr Athro Hywel Teifi Edwards

A collection of articles written by some of Wales's most prominent scholars and writers as a tribute to the work of Prof. Hywel Teifi Edwards.

Table of Contents:
Wyneb yr Haul yn Aber-arth, T. James Jones H.T.E. gan Meirion Evans ‘Y Ganrif Fwyaf’ gan Peredur Lynch Hywel Teifi gan Tegwyn Jones Cywion Edward Lhwyd gan Brynley F. Roberts Siôn Rhydderch a’r Eisteddfod gan A. Cynfael Lake Iolo Morganwg a Chaethwasiaeth gan Geraint H. Jenkins Lingen, Arnold a Palgrave: Tri Sais a’u Hagweddau at Gymru gan Prys Morgan John Jones, Llangollen a’i Gyfnod gan Huw Walters Y Fforman Grasol gan Rhidian Griffiths Beirdd y Môr yn Oes Victoria gan E.G. Millward Thomas Henry Thomas (Arlunydd Penygarn) gan Allan James Cwm Rhondda a Cheinewydd: Croth a Chrud Diwygiad 1904-05 gan E. Wyn James Tirluniau Dychymyg Gwenallt gan Christine James R.S. Thomas: Claf Abercuawg? gan M. Wynn Thomas Paham y Meddyliwn Heddiw yn y Ffordd a Wnawn? gan Walford Gealey Llyfryddiaeth yr Athro Hywel Teifi Edwards gan Huw Walters

Review :
Gan dderbyn y dybiaeth ddychmygus fod pawb ohonom, yn rhinwedd ein natur an personoliaeth, yn perthyn nid yn unig ir oes yn ganed iddi ond yn perthyn hefyd i oes arall, gellir dweud yn ddibetrus mai Oes Victoria yw ail oes Hywel Teifi Edwards. Yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg, lle bynnag y cariair gerbydres ef, gydai egni Brunelaidd, areithiain hir mor hyglyw a di-gloc Gladstone mewn pafiliynau difeicroffon gerbron cynulleidfaoedd mwstashog a glawlennog, ar bopeth o symbolaeth regaliar Orsedd hyd at delynegion Ceiriog; ar wibdaith ir Palas Grisial mynnair crymffast ynddo dreulior prynhawn yn y Neuadd Wen mewn ymladdfa ddyrnog gyda Ralph Lingen, yr atgasaf o awduron Llyfrau Gleision 1847; a gartref yn ei Geredigion hoff fe geisiai sicrhau mai i Aberystwyth y deuair Llyfrgell ar Amgueddfa Genedlaethol newydd. Cawr iw genedl yn wir, ys myn teitl y gyfrol gyfarch hon ai mawryga (er nad da ganddo ef mor epithet). Fel y gellid disgwyl, yr hyn a geir yn y gwaith hwn yw erthyglau ar bethau a phobl y traethodd HTE arnyn nhw au tebyg yn ystod gyrfa gynhyrchiol hir -- ysgolheigion, eisteddfodau ac eisteddfodwyr, beirdd, pregethwyr, gweision sifil au seicoleg, celfyddydwyr. Ceir ynddo hefyd dair cerdd fawl iddo, portread ardderchog ohono gan y naill olygydd, ai lyfryddiaeth yn llawn gan y golygydd arall. Am fod y gorffennol mor fawr a chilfachog a phoblog, y maen anochel o hyfryd y cawn mewn gweithiau fel hyn gyfarfod or newydd dieithriaid difyr, neu ddynion o arwyddocd syn rhannol ddieithr, cywion Edward Lhuyd, er enghraifft, John Jones Llangollen, G. G. Francis Abertawe, T. H. Thomas (Arlunydd Penygarn), a ddawn fyw bob un yn y gyfrol hon. Cawn hefyd ddeongliadau newydd o fywyd a gwaith pobl wir enwog: os caf ddatgan hynny, y ddwy erthygl y cefais ir blas mwyaf oll arnynt yw erthygl goeth a gwr Prys Morgan ar y trisais a luniodd y Llyfrau Gleision ac erthygl synhwyrfawr Christine James ar dirluniau Gwenallt. Y mae cywydd Peredur Lynch ir 19eg ganrif yntaun wir gofiadwy. Un nodyn personol arall. Yr oedd fy mam yn aelod o ddosbarth allanol Hywel Teifi yng Nghwmllynfell. Yn garedig iawn, byddai ef yn ei chodi wrth y bus-stop ar waelod Cefnbrynbrain ac yn ei chludo ir dosbarth yn ei gar. Unwaith, fe dorrodd y car i lawr cyn iddoi chyrraedd hi. Yr wythnos wedyn, O, fe gafodd y car hi! Pam ddiawl oedd yn rhaid i mi brynu car syn torri i lawr o flaen capeli? Pam ddiawl na faswn i wedi cal car syn torri i lawr o flan tafarne? ac yn y blaen ac yn y blaen. Yn feirniadol yr adroddai Mam am y rhegi, ac ni faliai lawer am gyfeiriad yr athro at y dafarn chwaith. Buasai wrth ei bodd yn ln fod ar glawr Cawr iw Genedl bortread o Hywel y blaenor yn ei gapel! Enough said. Derec Llwyd Morgan Gellir defnyddio'r adolygiad hwn at bwrpas hybu, ond gofynnir i chi gynnwys y gydnabyddiaeth ganlynol: Adolygiad oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatd Cyngor Llyfrau Cymru. It is possible to use this review for promotional purposes, but the following acknowledgment should be included: A review from www.gwales.com, with the permission of the Welsh Books Council. -- Cyngor Llyfrau Cymru