Y Llaw Wen

A powerful novel by a master craftsman about a hearse driver whose turmoiled emotional life following a divorce together with a strained relationship with his mother is further complicated when he gives shelter to a young mother and her baby son whom he nurtures a deep concern for their welfare.

Review :
Mae Danial yn byw ar ei ben ei hun mewn llecyn diarffordd yn y wlad a dim ond ‘Ast Fach’ yn gwmni iddo. Ond un diwrnod daw merch ddieithr â gwallt du, du i’w fywyd. Mae’n ei gweld droeon yn crwydro dros ei dir, mae’n clywed huodledd ei ffliwt ac ymhen ychydig ddyddiau mae’n darganfod hefyd fod ganddi fabi bach. I gychwyn, mae’n amau mai lladrones ydi hi ac eto mae’n ei chroesawu i’w gartref. A dyna ddechrau eu perthynas ryfedd sydd yn arwain, ymhen hir a hwyr, at drasiedi go-iawn. Yn y person cyntaf mae’r nofel yn dechrau, a chydblethir atgofion Danial am ei deulu â’r sefyllfa sydd yn ymagor o’i flaen yng nghwmni’r ferch ddieithr. Y gorgyffwrdd hwn rhwng y gorffennol a’r presennol – a hefyd rhwng dwy bersonoliaeth a dau fersiwn o realiti – sydd yn gosod y seiliau i ni, sydd yn creu tyndra storïol ac sydd yn codi cwestiynau ac yn cosi ein chwilfrydedd. Bu creu dirgelwch yn un o gryfderau Alun Jones erioed, ac erbyn i’r bennod gyntaf gau mae sawl cwestiwn heb eu hateb. Nid ydym hyd yn oed yn cael gwybod enw’r ferch ddieithr nac enw Danial ei hun yn ystod y penodau agoriadol. Byth er pan gyhoeddwyd Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr ystyrir Alun Jones fel un o’n prif nofelwyr. Does ryfedd yn y byd. I ddechrau, cafwyd y gorymateb arferol a geir pan gyfyd seren ddisglair newydd yn y ffurfafen lenyddol. Ond yr hyn a welwyd gan bawb, bid sicr, oedd bod Alun Jones yn deall gofynion y genre a ddewisodd a’i fod yn feistr ar ei gonfensiynau. Technegydd gwirioneddol effeithiol ydyw. Mae rhywun yn gweld y deheurwydd aeddfed – y sicrwydd a’r slicrwydd – ar bob tudalen o’r nofel newydd hon. Yn hyn o beth, mae’n ablach nofelydd na neb sydd yn ysgrifennu yn y Gymraeg ar hyn o bryd. At hyn, mae cyfoeth a naturioldeb yr ieithwedd gyfareddol yn ychwanegu at hyfrydwch y darllenydd. Gan fod Alun Jones wedi hen ennill ei blwyf fel nofelydd, mae’n debyg bod ein disgwyliadau ni, fel darllenwyr, yn uchel. Diau bod ei ddisgwyliadau yntau ohonom ni hefyd yn dra uchel bellach. Ond mae’n bosibl y bydd rhai darllenwyr yn teimlo bod yr awdur braidd yn rhy gynnil ar adegau. Tybed hefyd nad ydym yn gorfod aros braidd yn rhy hir am ateb i ambell gwestiwn? Fyddai neb yn disgwyl stori ysgafn gan Alun Jones, ac mae un peth yn sicr: i fwynhau’r nofel gyfoethog hon yn ei chymhlethdod diamheuol mae angen effrogarwch a dyfalbarhad.