Dial yr Hanner Brawd

A gripping detective novel about a psychology lecturer who tries to help the police by analysing the mind of a schizophrenic serial killer in order to explain his motives and the reason why quotes from the Mabinogi are left at the scene of the crimes.

About the Author :
Arwel Vittle lives in Dinas near Caernarfon. He's the author of two successful novels: Talu'r Pris and Post Mortem.

Review :
Dyma drydedd nofel Arwel Vittle, ei ail dan ei briod enw. Cofiaf yn dda, yn ôl yn 1995, edmygu dawn ac addewid Elis Ddu, a cheisio, yn ofer ar y pryd, ddyfalu pwy oedd awdur Post Mortem, nofel ddychan yn cyfuno’r difrif a’r doniol mewn mesur cyfartal, fel y dylai dychan, ac yn gwneud defnydd medrus iawn o gyfeiriadaeth lenyddol. Yn 2000 dilynodd Talu’r Pris, ymgais ar stori gyffrous boliticaidd wedi ei gosod yn y Gymru Fydd hunllefol lle troediodd awduron eraill eisoes; yr oedd ynddi themâu cryfion, ond collid y doniolwch. Bellach, yn Dial yr Hanner Brawd, dyma hwnnw yn ei ôl ar ffurf ffars ddu iawn, a gyfunir â dychan cignoeth, cyrhaeddgar. Dychan ydyw ar ddosbarth a chenhedlaeth a gollodd olwg ar eu nod a chefnu ar hynny a oedd ganddynt o weledigaeth; dosbarth a chenhedlaeth sy’n cynnwys yr awdur a’r adolygwr a’r rhan fwyaf, mi dybiaf, o ddarllenwyr y wefan hon. Fel yn y ddwy nofel flaenorol, gwrthgiliad mawr ugain mlynedd olaf yr ugeinfed ganrif yw’r cefndir i bopeth yma, y cefnu wedi 1979 ar genedlaetholdeb, a chydag ef ar yr hen beth arall hwnnw a elwid “egwyddor”. Mae nifer o awduron eraill wedi ymateb i’r un ffenomen, ond ni chredaf fod neb wedi ei wneud yn well na’r awdur hwn. Doeth fyddai cymryd pinsiad o halen gyda’r disgrifiad “nofel dditectif”. Mae dau dditectif ynddi, un proffesiynol ac un amatur sy’n ei helpu, ac i’r graddau hynny y mae’n cyd-fynd ag arferion y genre. Ar wahân i hynny, cymer yn rhydd iawn ar y traddodiad neu’r confensiwn. Gadewir y llofrudd â’i draed yn rhydd ar y diwedd, er ein bod yn gwybod ers tro pwy ydyw. Nid llofrudd nodweddiadol stori dditectif yw’r “Dialydd” hwn ond ffigur chwedl neu ffantasi gyda’i het fawr a’i glogyn a’i arferiad o adael dyfyniad llenyddol ar ei ôl bob tro y mae’n taro. Fel ei ddyfyniadau, daw ef ei hun o’r Mabinogi; Efnisien ydyw, yn cyfuno’r dehongliad cymharol ddiweddar o’r cymeriad didrugaredd hwnnw fel gwarcheidwad angenrheidiol â’r dehongliad ychydig bach hŷn ohono fel cariad Branwen. Gweithiodd y cyfuniad yn dda gan roi inni stori gref ei hadeiladwaith, yn cael ei hadrodd bob yn ail o safbwynt y lleiddiad ac o safbwynt un o’r datgelwyr. Ymddatblyga’r ffars dywyll yn effeithiol iawn gan ein gadael ar y diwedd yn gwbl ddadrithiedig, pa ffordd bynnag yr edrychir arni. Nid yn unig mae’r ddau ddatgelwr yn ddau bwdryn, mae’r lleiddiad hefyd yn seicopath gwir beryglus erbyn y tudalennau olaf. Dynion Drwg Drama oedd y pump cyntaf o’i chwe ysglyfaeth, ac efallai inni ein dal ein hunain yn rhoi iddo hwrê fach wrth i’r naill ar ôl y llall ohonynt lyfu’r llwch; mae’r chweched dioddefydd braidd yn wahanol, gwraig gymharol ddiniwed, neu o leiaf heb dystiolaeth yn ei herbyn heblaw disgrifiad cymeriad arall ohoni fel “twp ac uchelgeisiol”. Dechreuodd y stori fel jôc, ac fe’i cynhaliwyd ar y lefel honno am gryn ddeuparth o’r ffordd; yna mae sobreiddio eithaf brawychus a chipolwg ar drasiedi. Cipolwg, dim mwy, oherwydd at ddychan y mae gogwydd naturiol yr awdur. Fel gyda phob gwir ddychanwr, mae tipyn o’r piwritan yn ei gyfansoddiad, a’r tipyn hwnnw sy’n rhoi’r brath yn y gyfres bortreadau o gymeriadau diffaith a sefyllfaoedd ynfyd. Darlun gwych o gabledd ac oferedd yw’r “Ymryson Emynau” (tt. 108-10), cymar teilwng i’r disgrifiad yn Post Mortem o’r dyn sy’n treulio tragwyddoldeb yn taro peli golff i’r môr oddi ar fwrdd Llong y Ffyliaid. Gŵyr yr awdur hwn sut i anelu cic. Mawr yw ei gyfle yn y Gymru sydd ohoni. Gobeithiaf y deil ati, a rhagwelaf le sicr iddo yn olyniaeth y prif ddychanwyr. Dylai Elis Wyn fod yn falch o Elis Ddu. Gwylied, serch hynny, rhag un peth. Fe gofia, mae’n ddiau, ei bortread sydyn (t. 59) o Dyfrig Elwyn, “y puraf o bob purydd” a “Mwla mwyaf y Taliban iaith”. Fe ddaw Dyfrig Elwyn ar ei war, mor sicr â’r Dialydd ei hun, os na chywira bethau fel hyn erbyn ei nofel nesaf: mewn D fwyaf (6), rhywbeth gwahanol am y llofrudd hwn (51), dweud wrthi am gadw’n dawel ac i beidio (80), roedd rhywbeth anorfod am bopeth (149). Ac wedi dewis yr arddodiad iawn, yn unol ag arfer yr iaith, rhodder ei ffurfiau personol, lle bo angen, fel y gwna Cymro, nid: colli ar dy hun (39), i’w hun (138). Gwna dwy enghraifft cystal â deg o’r gystrawen hon: Mynd i lawr oedd rhifau myfyrwyr (42), Dal i chwarae negeseuon oedd y peiriant (47). Ac eithrio mewn dialog, lle byddai’r llefarydd yn naturiol yn gollwng y geiryn berfol (ond nid pob llefarydd chwaith), cadwed yr awdur at ei arfer da ei hun ar dudalen 28: Eistedd yn dy gar yr wyt ti. Cymaint â hynna o rybudd ac anogaeth, ar ôl mwynhau yn fawr iawn nofel na allai Dyfrig Elwyn ei hun ganfod llawer o ddim arall o’i le arni.